Ψίχουλα θα μπουν στα ταμεία του Δημοσίου από τη συμφωνία για τον χρυσό

Του ΧΡ. ΙΩΑΝΝΟΥ ioannou@enet.gr

ΤΗΝ ΩΡΑ που στη φορο-κρατούμενη Ελλάδα δεν έχει μείνει ίχνος επενδυτικής πρωτοβουλίας, η μεγάλη συμφωνία ανάμεσα στο Κατάρ και σε ιδιώτες για τον ελληνικό χρυσό, που κρύβεται στο υπέδαφος της Χαλκιδικής, γεννάει ήδη κέρδη για λίγους.

Η περιοχή όπου βρίσκονται τα μεταλλεία χρυσού στη Χαλκιδική. Οχι όμως για το ελληνικό Δημόσιο. Η υπόθεση αναδεικνύει την απρονοησία του Δημοσίου, τα μεγάλα κενά του φορολογικού συστήματος και ταυτόχρονα τις αναπτυξιακές διαστάσεις που κρύβει η χώρα.

Ας δούμε όμως την ιστορία του χρυσού της Χαλκιδικής, τα χαμένα του ελληνικού Δημοσίου και πώς ήρθαμε στη συμφωνία Κατάρ-European Goldfields.

Στο τέλος του 2003, πριν τις εκλογές του 2004, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με υπουργό Ανάπτυξης τον Ακη Τσοχατζόπουλο, υφυπουργό τον Χρήστο Πάχτα και υπουργό Οικονομικών τον Νίκο Χριστοδουλάκη, μεσολάβησε για να

μεταβιβαστούν τα Μεταλλεία Κασσάνδρας από την καναδική εταιρεία TVX στη νεοσυσταθείσα, το Δεκέμβριο του 2003, εταιρεία Ελληνικός Χρυσός Α.Ε., συμφερόντων της κατασκευαστικής Ακτωρ της οικογένειας Γ. Μπόμπολα και του επιχειρηματία Δημήτρη Κούτρα.

Η μεσολάβηση του Δημοσίου έγινε διότι είχε εμπλακεί σε δικαστικές περιπέτειες με την TVX. Η καναδική εταιρεία διεκδικούσε αποζημιώσεις από το Δημόσιο, θεωρώντας το υπεύθυνο διότι δεν προχωρούσε η επένδυση. Από την πλευρά του το Δημόσιο διεκδικούσε αποζημιώσεις από την TVX, διότι οι Καναδοί δεν υλοποιούσαν τα συμφωνηθέντα.

Ετσι, εμφανίστηκε ο από μηχανής Θεός, ο μεταλλειολόγος, Δημήτρης Κούτρας, γενικός διευθυντής της Ακτωρ, για να αγοράσει την επένδυση (ο ίδιος ως φυσικό πρόσωπο και η εταιρεία) έναντι 11 εκατ. ευρώ. Το ποσό εισέπραξε η TVX ως αποζημίωση και όχι το ελληνικό Δημόσιο.

Ο νέος ιδιοκτήτης δεσμεύτηκε να υλοποιήσει ένα επιχειρηματικό πλάνο αρχικά 28 εκατ. ευρώ. Μάλιστα εισέπραξε και επιδότηση 15 εκατ. ευρώ, την οποία τώρα η Ε.Ε. γυρεύει πίσω, διότι θεώρησε ότι δεν έγινε πλειοδοτικός διαγωνισμός και το Δημόσιο έχασε φόρους (για την ιστορία, την προηγούμενη εβδομάδα το ελληνικό Δημόσιο προσέφυγε κατά της απόφασης της Ε.Ε.).

Η Ελληνικός Χρυσός είχε πάντα κάποια εξορυκτική δραστηριότητα σε διάφορα μέταλλα, με ετήσιο τζίρο γύρω στα 40-60 εκατ. ευρώ και θετικά αποτελέσματα κάποιες χρονιές. Κάποιες άλλες είχε ζημιές.

Ανταλλαγή μετοχών

Από το 2004 κύλησε ο χρόνος και η ιδέα δημιουργίας ενός επενδυτικού-χρηματιστηριακού σχήματος, το οποίο θα ενσωμάτωνε τη δραστηριότητα της εξόρυξης του ελληνικού χρυσού, αλλά θα είχε έδρα στο εξωτερικό και θα έμπαινε σε ξένο χρηματιστήριο. Ετσι, οι αρχικοί μέτοχοι της Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. αντάλλαξαν τις μετοχές τους με μετοχές του επενδυτικού οχήματος, τον ρόλο του οποίου έπαιξε μία προϋπάρχουσα εταιρεία συμμετοχών με την επωνυμία European Goldfields. Η τελευταία είχε ως βασικό μέτοχο τον ρουμάνο επιχειρηματία Φρανκ Τίμις, ο οποίος είχε απασχολήσει και την Ελλάδα. Ετσι, η European Goldfields έγινε μέτοχος σε ποσοστό 95% της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός Α.Ε και οι μέτοχοι της Ελληνικός Χρυσός έγιναν μέτοχοι με 35% της European Goldfields. Το 5% της Ελληνικός Χρυσός παρέμεινε από τότε μέχρι σήμερα στην κατοχή της Ελλάκτωρ.

Παράλληλα με τη δραστηριότητα στη Ελλάδα, η European Goldifields θέλησε να καταστεί διεθνής εταιρεία χρυσού, προσθέτοντας στο χαρτοφυλάκιό της ανάλογες δραστηριότητες σε Ρουμανία και Τουρκία. Ωστόσο, το μεγάλο project ήταν πάντα η Ελληνικός Χρυσός.

Η «μπίζνα» αποδείχθηκε τόσο μεγάλη, που πριν ακόμα γίνει η επένδυση στη Χαλκιδική, πριν εξορυχθεί ένα γραμμάριο χρυσού, η αξία της European Goldfields αυξήθηκε σχεδόν κάθετα, φθάνοντας τα 2,3 δισ. δολάρια ΗΠΑ στα χρηματιστήρια TSX (Τορόντο) και ΑΙΜ (Λονδίνο), όπου είναι εισηγμένη. Αυτό έγινε πριν την κατάθεση της τελικής περιβαλλοντικής μελέτης τον Αύγουστο του 2010. Την ίδια περίπου περίοδο, ένας εκ των βασικών μετόχων, ο Δημήτρης Κούτρας, πουλούσε μέρος των μετοχών του, κερδίζοντας μεγάλα ποσά. Τα πραγματικά κεφάλαια που είχαν βάλει οι μέτοχοι μέχρι τότε με τη μορφή μετρητών δεν είχαν ξεπεράσει τα 145 εκατ. ευρώ. Στην υψηλή χρηματιστηριακή αποτίμηση είχε συμβάλει και η άνοδος της τιμής του χρυσού, δεδομένου ότι το εξορυκτικό σχέδιο βασίστηκε στην εξόρυξη του πολύτιμου μετάλλου και δευτερευόντως άλλων μετάλλων, όπως χαλκού κ.λπ.

Η διοίκηση προώθησε μεθοδικά την αδειοδότηση της επένδυσης του χρυσού ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια που κατά καιρούς πρόβαλλαν οι κάτοικοι της περιοχής, τοπικοί φορείς ή και το υπουργείο. Αλλωστε, η όλη επένδυση στηρίχθηκε από τον κατάλληλο μέτοχο, την οικογένεια Μπόμπολα και την εταιρεία Ελλάκτωρ, που διέθεταν υπομονή, οικονομική ισχύ, πολιτική επιρροή και γνώση της δημόσιας διοίκησης (αφού ως εργοληπτική εταιρεία ανδρώθηκε μέσα από τα δημόσια έργα και τις δημόσιες παραχωρήσεις).

Η τελική περιβαλλοντική μελέτη κατατέθηκε στο υπουργείο ΠΕΚΑ στις 9 Αυγούστου 2010 επί υπουργίας Τίνας Μπριμπίλη, ενώ έλαβε έγκριση στις αρχές Ιουλίου 2011, με το που διαδέχτηκε την κυρία Μπιρμπίλη ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, προερχόμενος από το υπουργείο Οικονομικών.

Από τη στιγμή που η Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. έλαβε την άδεια έπρεπε να βρει χρηματοδότη για την υλοποίηση του έργου, δηλαδή την εξόρυξη του χρυσού, την κατασκευή εργοστασίου κ.λπ., μια επένδυση που σε πλήρη κλίμακα μπορεί να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τους φορείς της. Η μαμά εταιρεία της Ελληνικός Χρυσός, η European Goldfields, δεν κάθησε με σταυρωμένα τα χέρα. Παρότι είχε αρχικά συμφωνήσει με κάποιες τράπεζες για δάνειο 300 εκατ. δολαρίων, φαίνεται ότι αυτό δεν εκταμιεύθηκε. Παράλληλα, άρχισε να διερευνά το ενδεχόμενο μεταφοράς της σε μεγαλύτερο χρηματιστήριο, στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Λονδίνου με σύμβουλο την Goldman Sachs (τώρα είναι στη μικρή αγορά ΑΙΜ του Λονδίνου και στο Τορόντο). Προφανώς η μετάταξη θα συνδυαζόταν με αύξηση κεφαλαίου, δηλαδή άντληση χρημάτων. Ούτε αυτό έγινε μέχρι τώρα.

Ομως βρέθηκε ένας από μηχανής θεός, η συμβουλευτική εταιρεία Lazard. Είναι η ίδια εταιρεία που συμβουλεύει και το ελληνικό Δημόσιο σε διάφορα projects. Η εταιρεία αυτή και συγκεκριμένα ο Spiro Youakim, υψηλόβαθμο στέλεχος της Lazard με ειδίκευση στον μεταλλευτικό κλάδο (έχοντας συμμετοχή σε μερικά από τα μεγαλύτερα deals, όπως αυτό της εξαγοράς της Arcelor από τη Mittal), έπαιξε ρόλο στη συμφωνία με το κράτος του Κατάρ, το οποίο αποδέχτηκε να χρηματοδοτήσει την επένδυση και παράλληλα να καταστεί μέτοχος, αρχικά με ποσοστό 9,9%, στη συνέχεια με περίπου 15% (εάν ασκήσει το δικαίωμα αγοράς επιπλέον 5%) και στο τέλος με 30% εάν ασκήσει και το δικαίωμα αγοράς επιπλέον 44 εκατ. νέων μετοχών.

Ποιοι ωφελούνται από το ντιλ

Το ελληνικό Δημόσιο δεν κερδίζει άμεσα από τις συναλλαγές εκατομμυρίων ευρώ, ούτε από τα κέρδη που πραγματοποίησαν οι πωλητές. Τα οφέλη του ελληνικού Δημοσίου θα είναι μελλοντικά. Θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και θα τονωθεί η απασχόληση.

Επίσης, το Δημόσιο ευελπιστεί να ωφεληθεί από τα φορολογικά έσοδα επί των κερδών της εταιρείας. Οταν δηλαδή η Ελληνικός Χρυσός Α.Ε. εμφανίσει κέρδη -αυτό δεν πρόκειται να συμβεί για κάποια χρόνια αφού θα κάνει επενδύσεις και θα επιβαρύνεται με τόκους- τότε θα φορολογηθεί.
Χρήματα ή, καλύτερα, κέρδη έχουν ήδη μόνο η εταιρεία Ελλάκτωρ και ο Δημήτρης Κούτρας που πουλάνε μέρος της συμμετοχής τους (το 9,9% των μετοχών της European Goldfields) έναντι 182 εκατ. δολαρίων Καναδά (175 εκατ. δολάρια ή 130 εκατ. ευρώ). Με άλλα λόγια, η Ελλάκτωρ και ο Δημήτρης Κούτρας ρευστοποιούν μέρος της συμμετοχής και βάζουν στο ταμείο τους 182 εκατ. δολάρια Καναδά, εκ των οποίων τα 9/10 είναι κέρδη από την επένδυση.
Οποιος αναρωτιέται εάν οι μέτοχοι που πέτυχαν τόσο σημαντικά κέρδη θα πληρώσουν τακτικό ή έκτακτο φόρο, η απάντηση είναι όχι, γιατί δεν προβλέπεται φορολογία στα κέρδη από μετοχές εισηγμένων εταιρειών, εδώ ή στο εξωτερικό. Το μόνο έσοδο για το Δημόσιο θα είναι ποσοστό 0,15% επί της συναλλαγής πώλησης μετοχών.
Οι λοιποί μέτοχοι της European Goldfields προσδοκούν να σταθεροποιηθεί η τιμή της μετοχής, δεδομένης της αστάθειας και της πτώσης που παρουσίασε τους τελευταίους μήνες (-40%).